Les infos du cinéma
Dans le cadre de la 17° Fête « Dañs Treger » nous accueillerons Ronan HIRRIEN, réalisateur des trois films du jeudi, ainsi que Jean LALLOUR, promoteur de la gavotte, et Romain SPONNAGEL du Bagad de Pondi.
DRE CHAÑS HA DRE C’HOANT
par chance et par vouloir
Il y a trente ans, la petite école publique de Saint-Rivoal est devenue bilingue français – breton. Elle l’est devenue totalement, car elle ne comptait alors que onze élèves, et il ne pouvait par conséquent en être autrement. Elle l’est devenue à la faveur d’une circulaire ministérielle, et par la volonté de quelques parents d’élèves soutenue par la municipalité. L’école de Saint-Rivoal, commune de quelque deux cents habitants nichée dans les Monts d’Arrée, est depuis la seule école publique totalement bilingue de Bretagne. Trente ans plus tard, cette école qui, dans une commune aussi isolée, semblait condamnée à disparaître, vit encore et compte près de trente élèves.
Maout ha n’eo ket kog, Jean Lallour, danseur de la région de Calanhel.
Quand il danse la gavotte en fest-noz, ses pieds claquent énergiquement sur le plancher, mais rarement sur les mêmes temps forts que les autres danseurs. Jean Lallour, 79 ans, est un fringant et fervent promoteur de la gavotte, la « dañs a dro », de la région de Calanhel, une danse qu’il a apprise enfant, dans la ferme familiale, à Plourac’h. Jean habille son pas de diverses variantes, un vrai jeu de claquettes dans lequel il se montre très endurant, et tel un bon sprinteur, il sait garder suffisamment de forces pour briller lorsque la danse s’achève.
SAFAR eus Pondi da Zanzibar
En 2009, Safar, un groupe de musique taarab de Zanzibar, est invité au festival « Bombarde et compagnie » de Cléguérec, parce qu’il compte en son sein un zumari, la bombarde de Zanzibar. Le bagad Kerlenn Pondi fait sa connaissance à cette occasion.
En mai 2011, Safar est de retour en Bretagne et nous filmons leurs retrouvailles avec Kerlenn Pondi. Ensemble ils enregistrent deux morceaux pour le nouveau CD de Kerlenn Pondi, et donnent des concerts dans le cadre du festival des bombardes du monde de Cléguérec. Les musiciens bretons et zanzibaris découvrent chacun leurs musiques réciproques, leurs spécificités, leurs ressemblances et leurs différences, lors de répétitions, à l’écoute d’enregistrements historiques, ou chez un facteur de bombardes. Ils s’interrogent sur la préservation et la diffusion de leurs musiques traditionnelles, sur les rapports entre mémoire et création. De ces échanges apparaissent des liens entre deux territoires éloignés, comme des liens entre le présent et le passé.
DRE CHAÑS HA DRE C’HOANT par chance et par vouloir
Tregont vloaz zo eo deuet skol vihan publik Sant Riwal da vezañ divyezhek hanter vrezhoneg hanter c’halleg. Ar skol penn da benn rak da neuze ne oa nemet 11 bugel enni, setu ma ne c’helle ket bezañ e mod all. Ar c’hentañ skol divyezhek eo deuet da vezañ dre c’hras un diviz gant Ministrerezh an Deskadurezh, ha dre volontez ur guchenn tadoù ha mammoù skoazellet gant maer ar gomun. Abaoe ez eo chomet skol Sant Riwal – ur gomun neizhiet e Menez Are hag a zo un daou c’hant a dud o vevañ enni – ar skol nemeti divyezhek penn da benn e Breizh. Tregont vloaz goude, ha goude ma vije dizro ar gomun, e chom bev mat ar skol, gant tost da dregont bugel enni. Bevañ a ra al lodenn vrasañ anezho er c’homunioù diwar dro – Brasparzh, Lopereg, Hañveg… O zud a zo genidik eus ar vro pe nevez en em gavet. Choazet o deus skol Sant Riwal evit ar brezhoneg, vertuzioù an divyezhegeh, hag he ment bihan. N’eo ket anat koulskoude lakaat ar skol-mañ da vevañ : koustañ a ra ker d’ar gomun he zri implijad evit ar skol (ATSEM, kantinierez, diwallerez), meret e vez ar gantinenn hag ar c’harr-boutin gant tud ar vugale… Bevañ a ra ivez ar skol dre volontez daou skolaer hag a vez tik atav da reiñ c’hoant d’ar vugale da gomz brezhoneg, goude ma ‘z a war gil implij hor yezh war ar maez. E mod-se, dre chañs ha dre c’hoant, e tesk ar vugale, e skol Sant Riwal, kontañ, skrivañ, ha lavaret anvioù ar plantennoù hag ar bed en-dro dezho, e brezhoneg.
Maout ha n’eo ket kog
Pa zañs ar gavotenn er festoù-noz e sko ferm e dreid war al leur-goad, met ral eo e skofent al leur war ar memes taolioù kreñv hag an dañserien all. Jean Lallour, 79 vloaz, a zifenn gant nerzh ha kalon dañs a-dro bro Galanel, un dañs desket gantañ pa oa bihanig, e atant e dud e Plourac’h. Fred Astair ar c’havotenn eo pa wisk e baz gant taolioù troad ouzhpenn, ur gwir c’hoari sklakal war al leur. Goude ma ro nerzh n’eo ket ur c’hog : gouzout a ra delc’her hir, ha diskouez petra zo c’hoazh en e vruched hag en e dreid betek fin an dañs, ur maout eo neuze !
Eus un terouer bihan ha dizro eo dañs a-dro bro Galanel : pemp komun en hanternoz da Gallag, Kalanel, Plourac’h, Lohueg, Ar Chapel Nevez, Pluskelleg, hag evit ul lodenn diouto ar c’homunioù en-dro. N’eo ket gwall anavezet, ha ne vez ket dañset kalz. Jean a base e amzer retred da gelen anezhi d’ar re yaouank.
Gant skwer dañs a-dro bro Galanel e klask an teulfilm “Maout ha n’eo ket kog” kompren petra ‘oa an dañs war ar maez gwechall – pa veze desket a rumm da rumm ha pa luske ar bloavezh –, ha petra eo hiziv er festoù-noz, er c’honkourioù, pe lakaet war al leurenn gant ar c’helc’hioù keltiek. Eus dec’h da hiziv e komprenomp diwar sellet ouzh pazioù un dañs-tro – hag a zo a-bep seurt diouto diouzh tro-spered ha korf pep hini – penaos eo cheñchet ar gevredigezh.
SAFAR eus Pondi da Zanzibar
E 2009 e oa bet pedet Safar, ur strollad sonerezh taarab eus Zanzibar, e gouel bombarderien ar bed e Klegereg, abalamour ma vez sonet gant ar zumari, bombard Zanzibar, e-barzh ar strollad-mañ. D’ar poent-se e reont anaoudegezh gant bagad Kerlenn Pondi.
E miz Mae 2011 e tistro Safar da Vreizh hag e filmomp anezho oc’h en em gaout en-dro asambles gant Kerlenn Pondi. Asambles ec’h enrollont daou don evit pladenn nevez Kerlenn Pondi, hag e roont sonadegoù evit Gouel bombardoù ar bed e Klegereg. En ur bleustriñ asambles, en ur selaou enrolladennoù kozh, pe e ti turgnerien bombardoù e klev muzisianed Breizh ha Zanzibar ar pezh zo dibar, heñvel pe disheñvel e sonerezh pep hini. En em c’houlen a reont penaos miret ha skignañ o sonerezhioù hengounel, peseurt darempredoù zo etre memor ha krouidigezh. Diwar an eskemmoù-mañ e teu war wel liammoù etre daou damm douar pell an eil diouzh egile, ha liammoù etre an amzer vremañ hag an amzer dremenet. Mignoniezh start a vez gwiet ivez.
E miz Gwengolo 2011, ez a, d’o zro, pevar Breton, daou soner bombard eus Kerlenn Pondi ha daou durgner bombardoù eus Redon, da Zanzibar, da enklask war ar zumari ha sonerezhioù hengounel Zanzibar. Gwelet a reont al labour dispar kaset da benn gant o c’hamaraded er skol sonerezh Dhow Countries Music Academy. Matona, soner oud ha violins, a ziskouez dezho perzhioù dibar d’ar sonerezh taarab : skeulennoù e-leizh, kanaouennoù karantez barzhoniel kenañ. Gras dezhañ e klevont ar c’hentañ laz-seniñ taarab merc’hed eus Zanzibar. Mbegu, soner zumari, a ra ur zumari, gant ostilhoù dister, dirak o daoulagad. Diwezhatoc’h e skarzh ar speredoù fall gant son e zumari diouzh unan klañv en e benn. Daoust ma ‘z eus milieroù a gilometroù etrezo n’o deus ket a boan, er c’hontrol, Bretoned ha Zanzibariz da vevañ ha da lakaat da vevañ o c’harantez evit ar sonerezh hengounel.
